روغن پایه به روغنی گفته می شود که به عنوان ماده اصلی جهت ساخت روانکارها و روغن های صنعتی متفاوت استفاده می شود. روغن های پایه با توجه به ویژگی ها و کاربرد هایشان به گروه های مختلفی با عنوان گروه 1، 2، 3، 4 و 5 تقسیم می شوند.
روغن های گروه 1، 2 و 3 جز روغن های معدنی بوده که از نفت و روغن خام به دست می آیند. اما روغن گروه های 4 و 5 کاملا سنتزی بوده و بر پایه پلیمرها تولید و عرضه می شوند.
تفاوت های بین روغن گروه های 1، 2 و 4 از نحوه پالایش و خالص سازی آن ها از روغن خام به وجود می آید.
روغن پایه گروه 1 که پر مصرف ترین گروه روغن پایه است، ویسکوزیته پایین تری نسبت به گروه های 2 و 3 داشته و میزان سولفور آن از بقیه بیشتر است. در واقع ویسکوزیته گروه 1 وابستگی زیادی به دما داشته و با تغییرات دما راحت تر تغییر می کند. این گروه به روش پالایش حلالی به دست می آید که به وسیله حلال ناخالصی ها از آن خارج می گردد. روغن گروه یک با داشتن خواص معمولی تر، برای کاربردهای عمومی از جمله روانکار های صنعتی افزودنی روغن اتوموبیل به کار می رود.
روغن های گروه 2 و 3 دارای ویسکوزیته بالاتر و مقاومت حرارتی و اکسیداسیونی بیشتر نسبت به گروه 1 هستند. به همین جهت در صنایع مدرن تر رغبت به استفاده از این دو گروه بالاتر است. این روغن ها به وسیله کاتالیست و گاز هیدروژن پالایش می شوند که به این روش فرایند hydroprocessing گفته می شود. با استفاده از این روش روغن خالص تر و مرغوب تری تهیه می گردد. خلوص بالا موجب افزایش ویسکوزیته و ثبات آن با تغییرات دما، بهبود مقاومت اکسیداسیونی و افزایش کارایی آن می شود. فرایند تولید روغن گروه 2 و 3 مشابه هم بوده اما در تولید روغن گروه 3 پالایش شدیدتر بوده و خلوص روغن بالاتر است. در نتیجه روغن گروه 3 از گروه 2 مرغوب تر و با کیفیت تر می شود. از این دو روغن در تولید روغن موتور، روغن هیدرولیک، روانکارهای ضد سایش و… استفاده می شود.
روغن گروه 4 بر پایه پلی آلفا اولفین ها (PAO) بوده و کاملا سنتزی است. این روغن ها در دامنه دمایی گسترده ای کاربرد داشته و ویسکوزیته آن ها از دماهای پایین تا دماهای بالا ثبات دارد.
روغن گروه 5 به کلیه روغن های پلیمری غیر از PAO مانند سیلیکون، فسفات استر، گلایکول ها، پلی استر ها و… گفته می شود. این گروه بیشتر به عنوان بهبود دهنده خواص به روغن های پایه اضافه می شوند. این دو گروه روغن سنتزی عاری از مواد ناخالصی همچون گوگرد بوده که باعث افزایش کیفیت و کاربرد آن ها نسبت به دو گروه دیگر می شود.
